განცხადება გიგანტური ჰესების წინააღმდეგ

#65: - "ქართველს"

თუკი ზოგიერთი პეტიციას აქვეყნებს საკითხის ყოველგვარი გაცნობის გარეშე, მე რომ კომენტარი დავწერო რა დაშავდება? პეტიციის შინაარსიდან ცხადია, რომ მისი შემდგენი არაკომპეტენტურია. ყოველგვარი არგუმენტაციის გარეშე აცხადებს, რომ დიდი ჰესები ანადგურებს გარემოს, შემდეგ მოითხოვს არა ზიანის მინიმიზებას, არა საკითხის გულდასმით შესწავლას და ა.შ. არამედ, პროექტებზე საერთოდ უარის თქმას. ჩვეულებრივ მოქალაქეებს გული უნდა გაგვისკდეს და დავიწყოთ პროექტების შეჩერების მოთხოვნა.

მსგავსი უარგუმენტო ტექსტი მე-5 კლასელი ბავშვისთვისაც კი სამარცხვინო იქნებოდა.

რაც შეეხება ინვესტიციებიდან ეკონომიკურ სარგებელს (ჩემი ეკონომიკის მცირე ცოდნაც კი საკმარისია მათ დასანახად):

1) ქონების ღირებულება სწორედაც რომ მასში ჩადებული ინვესტიციის ტოლი იქნება. აქტივის ღირებულებას სწორედ მის მისაღებად გაწეული ხარჯების ჯამი წარმოადგენს. თუ ჩვენთან სხვანაირად ხდება, მაშინ საგადასახადო კოდექსის დახვეწა უნდა მოვითხოვოთ, და არა ჰესის მშენებლობის შეჩერება.

2)  ბუღალტრულად, მოგების გადასახადს მივიღებთ იმ დღიდან, როდესაც ჰესი დაიწყებს ელექტროენერგიის გაყიდვას, რადგან, როგორც ვიცით, ინვესტიციების ხარჯი ბუღალტრულად რამდენიმე წელზე ნაწილდება როგორც ცვეთის ხარჯი. შემოსავალს-ხარჯი კი რაღაც მოგება მაინც იქნება. (საგადასახადო კოდექსის მიხედვით, აქ არსებობს ალტერნატივა, როცა ბიზნესი ძირითად საშუალებებზე გაწეულ ინვესტიციებს პირველივე წელს გამოიქვითავს და პირველ წელს გავა უზარმაზარ ბუღალტრულ ზარალზე, მაგრამ ამ ტიპის პროექტებსთვის ეს მხოლოდ ბიზნესს თუ დააზარალებს და ბიუჯეტს არგებს, რადგან ამ შემთხვევაში დიდი ალბათობით ინვესტიციების მხოლოდ ნაწილის გამოქვითვა მოხერხდება საერთო შემოსავლიდან, რადგან ზარალის გადატანა და გადანაწილება საგადასახადო კოდექსის მიხედვით მხოლოდ 5 წელზე შეუძლია პირს).

3) თუკი 10 წელი ძალიან დიდი დროა იმისათვის, რომ მოგების გადასახადიდან შემოსავალს დაველოდოთ, მაშინ რატომ არის ეს დრო ცოტა როცა იმას ვითვლით, თუ რამდენი ხნის განმავლობაში მივიღებთ ჰესისგან ელექტროენერგიას?

4) მშენებლობის განმავლობაში განხოერციელებული ინვესტიციები (ან მათი დიდი ნაწილი) მოხმარდება პირდაპირ საქართველოს ეკონომიკას: მასალების(ბეტონის, მეტალის) შესყიდვა მოხდება ქართული საწარმოებიდან, იმიტომ რომ ასე უფრო მომგებიანი იქნება მშენებლისთვის, დასაქმდება უამრავი ადამიანი. გარდა ამისა, ქართველები რომლებიც ჩართულნი იქნებიან პროექტში უდიდეს გამოცდილებას მიიღებენ, რის გამოყენებასაც მომავალში ისევ ქვეყნის საკეთილდღეოდ შეძლებენ.

5) ჰესის მუშაობისას შეიქმნება სამუშაო ადგილები. 

6) მიუხედევად იმისა, რომ ჩვენ მომავალში მოგვიწევს ამ ჰესებისგან საბაზრო პირობებში დენის შესყიდვა, ჩვენ მაინც უპირატესობა გვექნება, რადგან ექსპორტის შემთხვევაში ჰესს მოუწევს ექსპორტის დანახარჯების გაღება, ამიტომ მისთვის უფრო მომგებიანი იქნება ცოტა დაბალ ფასად დენის ადგილობრივ ბაზარზე გაყიდვა. გარდა ამისა, ჰესი რომ არ აშენდეს, ჩვენ მოგვიწევს იმპორტი ისევ და ისევ საერთაშორისო საბაზრო ფასებით + იმპორტზე დანახარჯი. თან, ვისგან უნდა შევისყიდოთ ენერგია? ისევ რუსეთისგან, მტრისგან, რომელსაც როდის რა დაარტყავს თავში და რა ფასს დაგვიწესებს არ ვიცით? 

7) მხოლოდ ზამთრის თვეებში რომაა ჰესი ვალდებული დენი მოგვყიდოს, ამაში ტრაგიკული არაფერია, რადგან ზაფხულში ისედაც საკმარისი ენერგია გვაქვს. 

8) ოდესმე ხომ უნდა შემცირდეს საქართველოს სავაჭრო დეფიციტი? ექსპორზე გატანილი პროდუქცია საქართველოს ეკონომიკას ძალიან ესაჭიროება. წყლის რესურსი კი სწორედ ისაა, რაც საქართველოს უხვად აქვს და ამის არმოხმარება დანაშაული იქნებოდა.

ახლა რაც შეეხება პროექტის უარყოფით მხარეებს:

1) თუკი ვიღაცის ქონება მართლაც 1 დოლარად გადაცემულ მიწებში მოხვდა, აქ საქმე საკუთრების უფლების დარღვევაშია, და არა ჰესების სიდიდეში. შესაბამისად, ლოგიკური რეაქცია არის რომ ქვეყანაში საკუთრების უფლების დაცვა მოვითხოვოთ, და არა ჰესების მშენებლობაზე უარის თქმა.

2) ხუთი ბუჩქი უბრალოდ მაგალითი იყო, მაგრამ აზრი ერთია: აუცილებელია პროექტის შედეგად გამოწვეული დანახარჯები და და სარგებელი შედარდეს. ამას დაანგარიშება და დათვლა ჭირდება და შესაძლოა დანახარჯი მართლაც უმნიშვნელო იყოს სარგებელთან შედარებით. თბილისი რომ არ აშენებულიყო, რამდენი ჰექტარი ტყე გადარჩებოდა ამ ადგილზე ალბათ. მაგრამ სამწუხაროდ ადამიანის ნებისმიერი ქმედება გარკვეულ ზიანს აყენებს გარემოს, და თუკი გარემოს სრულად ხელუხლებელს დავტოვებთ, მოგვიწევს კვლავ გამოქვაბულებში გადასახლება. ასეა, იმისათვის რომ რაღაც მივიღოთ, რაღაც უნდა დავთმოთ. ამიტომ, აუცილებელია დანახარჯების და ზიანის გულდასმით გათვლა და გადაწყვეტილების ისე მიღება, და არა მხოლოდ ზარალზე ( ან თუნდაც მხოლოდ სარგებელზე) ყურება.

3) ტყეების გაჩეხვას რომ ვჩივით, ტყეების არგაჩეხვის შემთხვევაში თბოსადგურების გამოყოფილი გამონაბოლქვის ზიანს ვითვლით?

არ მჯერა, რომ ყველა დიდი ჰესი  ნიშნავს გარემოს უპირობო განადგურებას და საშინელ გადაჭარბებად მიმაჩნია მთელი ეს პანიკა. მსოფლიოში უამრავი დიდი ჰესია, მაგრამ მიუხედავად ამისა, რატომღაც ჰიდროენერგია სხვა წყაროებთან შედარებით ეკოლოგიურად უფრო უსაფრთხო ალტერნატივად მიიჩნევა და მე, როგორც უბრალო მოქალაქეს, ატომური ენერგიის საფრთხეების შესახებ მესმის ყოველდღიურად, მესმის გამონაბოლქვის პრობლემის შესახებ, მაგრამ ვაიმე ჰიდროენერგია პლანეტას ანგრევსო, ჯერ არ მსმენია. თუკი ჰიდრო რესურსზე ვამბობთ უარს, უნდა გვქონდეს სხვა მწვანე ალტერნატივა. 

თქვენ ჩატარებული გაქვთ შესაბამისი კვლევები და შეგიძლიათ დაასაბუთოთ, რომ ჩამოთვლილი საფრთხეები მართლაც რეალურია?

და ბოლოს: თუკი პროექტებს მართლაც გააჩნია ის რისკები რასაც თქვენ ამბობთ, რატომ არ შეიძლება ლაპარაკი მათ მოდიფიკაციაზე იმგვარად, რომ ეს რისკები აცილებულ იქნას? რატომ არ საუბრობთ იმაზე, თუ როგორ გავაუმჯობესოთ პროექტები ისე, რომ არც საქართველოს ეკონომიკა გავწიროთ და არც გარემო გავანადგუროთ?

მე მართლაც არ ვარ პროფესიონალი, მაგრამ ლოგიკური აზროვნების უნარი მაქვს და როდესაც ვისმენ ამ უაზრო პიარს სადაც დიდი ჰესების მონსტრებად და ბუებად წარმოჩენა ხდება და სადაც საუბარია მხოლოდ უარყოფით მხარეებზე, ბუნებრივად მიჩნდება პროტესტის გრძნობა და ეჭვი. მე ის მაინც მესმის, რომ ამხელა შესაძლებლობის ერთი ხელის მოსმით, ჯეროვანი განხილვის გარეშე, გადაგდება არ შეიძლება.

"არა დიდ ჰესებს, არა დიდ ჰესებს" - გაიძახით. რატომღაც თვითმიზნად დაგისახავთ რომ დიდ ჰესებზე საუბარიც კი შეწყდეს და გაჩერდეს ყველა წამოწყება და სულ ფეხებზე გკიდიათ, რა პერსპექტივებს წარმოადგენს ეს პროექტები საქართველოსთვის. ეს მაცოფებს!

თუკი მართლა შეგტკივათ საქართველოზე გული, მოითხოვეთ რომ მიუკერძოებლად, მეცნიერების მიერ მოხდეს გარემოს ზიანის შეფასება, ეკონომიკურ გათვლებში ამ ზიანის გათვალისწინება და შესაბამისი გაანგარიშების შედეგად შეირჩეს პროექტების ოპტიმალური ვარიანტები, და ნუ ცდილობთ სანაგვეზე გადაყაროთ ჩვენი ეკონომიკის განვითარების უდიდესი შესაძლებლობები.

P.S. ენგურს როგორი ზემოქმედება აქვს გარემოზე? დარწმუნებული ვარ, თქვენ რამდენიმე ათეული წლის წინ მის მშენებლობასაც გააპროტესტებდით.  და რა მდგომარეობაში ვიქნებოდით დღეს თქვენი აზრით,  ეს ჰესი რომ არ გვქონდეს?

#68: - Re: "ქართველს"

ონლაინ პეტიცია თუ შეგიქმნიათ რომელიმე საკითხზე???? ამას იმიტომ გეკითხებით, რომ აქ შეუძლებელია ყველა არგუმენტის მოყვანა, ამიტომაც იწერება ძირითადი მესიჯი, რომლის უკან მთელი რიგი კვლევებია ჩატარებული...http://greenalt.org/ აი აქ შებრძანდით და გაეცანით ჩვენს კვლევებს, როგორც უშუალოდ ხუდონთან ასევე სხვა დიდ ჰესებთან მიმართებაში და იმედია ამის შემდეგ ასეთ შეურაცხმყოფელ პოსტებს აღარ დადებთ.... მწვანე ალტერნატივა არაა ორგანიზაცია, რომელიც მხოლოდ ყვირის, პირიქით ჩვენ მუდმივად გამოსავალს ვეძებთ და ვთავაზობთ სახელმწიფოს (სხვა საკითხია ვინ გვისმენს და ვინ არა)...ამიტომ თუ კითხვა არ გეზარებათ ჯერ კარგად გაეცანით ჩვენს კვლევებს და მერე ისაუბრეთ ასე (თუ კიდევ გექნებათ ამის სურვილი)...

რა შემოსავლებს მივიღებთ ჰესებიდან ძალიან კარგად ჩანს თელასის მაგალითზე და აღარ მინდა ამაზე საუბარი (მოგების გადასახადს ვგულისხმობ); საბალანსო ღირებულებაზე და ქონების გადასახადზე, ინვესტორი გეგმავს წელიწადში 3-5 მილიონის გადახდას ხუდონზე და მემგონი 1 მილიარდის 1%-ზე ნაკლებია არა? მოდით ბუღალტერს მიმართეთ ამ საკითხებში, ისეთს რომელიც ასეთ კომპანიებთან მუშაობის გამოცდილება აქვთ, ანაც ყოფილ ენერგო ომბუცმენს დათო ებრალიძეს, რომელიც სხვათაშორის ხუდონის და დიდი ჰესების მომხრეა, მაგრამ ხელშეკრულებების წაკითხვის შემდეგ ამ პროექტებს ჩვენი რესურსების განიავება უწოდა....

მემგონი მე-5 კლასელის ლოგიკის პასუხი მიიღეთ... ეს პეტიცია პირადად ჩემი შექმნილია და პანიკა კი არც თუ უსაფუძვლოა.... რას ნიშნავს რა მოხდა თუ საერთაშორისო ფასზე ოდნავ იაფად შევიძენთ დენსო??? თქვენ იცით რა ჯდება დღეს ელ.ენერგია საქართველოში? 2 თეთრი; რამდენს ვიხდით? 17 თეთრს...ახლა თქვენ თვითონ გადაითვალეთ საერთაშორისო ფასზე ოდნავ იაფი დენი ჩვენამდე რამდენ თეთრად მოვა და მერე თქვით რომ პრობლემას ვერ ხედავთ...

ვინ თქვა საერთოდ რომ ჰესებია ძირითადი გამოსავალი და თუ ჰესები არ აშენდება გამოქვაბულებში ვიცხოვრებთ?? რის საფუძველზე ამბობთ ამას??? თქვენი აზრით, საჭიროა, თუ არა ქვეყანა სანამ რაიმეს განახორციელებს ამ სექტორში, ჯერ დაწეროს ამ სექტორის სტრატეგიული განვითარების გეგმა, სადაც განსაზღვრული იქნება, სად ვართ, სად მივდივართ და რა გვინდა ამ სექტორისგან??? ქვეყანას ააქვს თქვენი აზრით დღეს ასეთი გეგმა???? არა...

წინა პოსტსიც დავწერე და ახლაც ვიმეორებ არცერთი ჰესი არ მუშაობს თავის დადგმულ სიმძლავრეზე...ამის გადამოწმება ძალიან ადვილია... ამიტომ სანამ ახალ ჰესებზე ვიფიქრებთ ხომ არ აჯობებს რეაბილიტაცია ჩაუტარდეს არსებულ ჰესებს? რეაბილიტაციაში ვგულისხმობ რეზერვუარების ნატანისგან განთავისუფლებას, რაც არამარტო გაზრდის ჰესის სიმძლავრეს დადგმულ სიმძლავრემდე, არამედ გაახანგძლივებს ამ ჰესების სიცოცხლესაც...არ არის იაფი სიამოვნება ეს ღონისძიება, მაგრამ გაცილებით იაფია, ვიდრე ახლის აშენება....რაც მთავარია ქვეყნის ენერგო სისტემას გაცილებით მოკლე დროში შემოვა დამატებით 1000 მვტ-ზე მეტი...ხოლო თუ უფრო საფუძვლიანი რეაბილიტაცია ჩატარდება და მოხდება არსებული ტურბინების შეცვლა უფრო მძლავრი ტურბინებით საერთოდ შეიძლება გაორმაგდეს კიდევაც სიმძლავრე...ძვირია მაგრამ ახლების აშენებაზე გაცილებით იაფია.... ენგურზე არის 5 260 მეგავატიანი ტურბინა, არადა ცნობილია, რომ ძალიან რეალურია მათი შეცვლა უფრო მძლავრებით (ალბათ სამანქანო დარბაზის მოდიფიკაცია დაჭირდება, მაგრამ ეს ტექნიკური საკითხია და შეუძლებელი სრულებით არაა) ენგურის სიმძლავრის მომატება თავისუფლად შეიძლება; ეს ერთი რეალური ალტერნატივა;

მეორე ეს არის ენერგო სექტორის ნაწილობრივი დეცენტრალიზაცია, ანუ უფლების მიცემა მცირე ჰესებისთვის შუამავლების გარეშე მიაწოდონ ელ.ენერგია მის გარშემო და ახლომახლო დასახლებებს, რაც არამარტო გააიაფებს ელ.ენერგიას მოსახლეობას, არამედ დატვირთვასაც მოხსნის, და ცენტრალიზებული კი დარჩება დიდი და საშუალო ჰესები და საჭიროების შემთხვევაში მიაწოდებენ დენს მთელს მოსახლეობას როცა მცირე ჰესების გამომუშავება არ იქნება მაქსიმუმზე;

რაც მთავარია კიდევ: ეს არის ენერგოეფექტურობა და ენერგოეფექტური ღონისძიებების ხელშეწყობა სახელმწიფოს მიერ; რადგან დენზე ვსაუბრობთ, უხეში დათვლებით ეკონათურების პროგრამის განხორციელება სახელმწიფოს მიერ მხოლოდ თბილისში მოგვცემდა 300 მგვტ ენერგიის გამოთავისუფლებას; შენობების დათბუნებაზე არაფერს ვამბობ, რაც დამატებით შეუმცირებდა მოსახლეობას დაახ. 40%-ით გაზის მოხმარებას (არიან ორგანიზაციები, რომლებიც ამ საკითხებით არიან დაკავებულები);

განახლებადი ენერგიის წყაროები მზე, ქარი და ა.შ. რათქმაუნდა სახელმწიფო სუბსიდირების პირობებში არც ისე ძვირი და ხელმიუწვდომელი არ იქნებოდა მოსახლეობისათვის და ამის ნათელი მაგალითია გერმანია 22გვტ/სთ ახალი განახლებადი ელ. ენერგია გაიტანა ექსპორტზე 2011 წელს. ჩვენს პოტენციალს რაც შეეხება შებრძანდით ენერგეტიკის სამინისტროს ვებგვერდზე;

"ბუჩქებს" რაც ეხება: ბუჩქებად მიგაჩნიათ ხელუხლებელი და უნიკალური 1000 ჰექტარზე მეტი ტყის მასივები სვანეთსა და რაჭა-ლეჩხუმში???? გარდა იმისა რომ ამას ვკარგავთ, კიდევ ეწირება ეკოტურიზმი ამ ყველაფერს, რაც არავის დაუთვლია, ამას ეწირება მესტიის სათხილამურო კურორტი; ამას ეწირება ეკლესიები; შუასაუკუნეების და ახალი სასაფლაოებიც და ხალხს პირდაპირ ეუბნებიან რომ ამოთხარეთ თქვენი შვილები (მოგეხსენებათ სვანეთში ყველაზე მეტი შვილმკვდარი ოჯახი ცხოვრობს)და სადაც გინდათ იქ დაასაფლავეთო და არანაირი პროტესტის გრძნობა არ გიჩნდებათ??? თუ ასეა თქვენთან სალაპარაკო არ მქონია საერთოდ;

პლანეტის განადგურებას რაც შეეხება: აქაც ცდებით ძალიან; შეიძლება საბჭოთა კავშირის დროს არ იცოდნენ და არც აინტერესებდათ, მაგრამ 2000 წელს კაშხლებზე მსოფლიო კომისიამ დაადგინა რომ 100 მეტრის და მეტი სიმაღლის კაშხლები არის პირდაპირ მაპროვოცირებელი მიწისძვრების; ჩვენს პირობებში კი ყველა დიდი ჰესი სწორედაც რომ სეისმურად აქტიურ ზონაში მდებარეობს; გარდა ამისა რეზერვუარების გამო, სასუალო ტემპერატურა გაიზრდება 2,3 გრადუსით და ნენსკრას და ხუდონის მდებარეობიდან გამომდინარე ჩავთვალოთ, რომ მყინვარები 2-3 წელიწადსი მაქსიმუმ აღარ იარსებებს კავკასიონის ამ ნაწილში და შესაბამისად კატასტროფუად შემცირდება წყლის ხარჯი ენგურს, ნაკრას, ნენსკრასა თუ ხაიშურაში და რითი აპირებთ მერე რეზერვუარების შევსებას???? შავ ზღვაზე არაფერი თქვათ ოღონდ, რადგან სვანეთი პრაქტიკულად ქვაბულში მდებარეობს და შავ ზღვას დიდი გავლენა კლიმატზე არასდროს მოუხდენია აქ, მაგრამ საკმარისი იყო ენგურჰესი და ხალხი სარეცხს ვეღარ აშრობს და კარტოფილი მიწაში ულპებათ არამარტო ხაიშში სხვათასორის...არაფერს ვამბობ იმაზე რომ მესტიაში თოვლს ხელში ვერ დაიჭერ ეგრევე დნება; რამდენიც არ უნდა თქვათ, რომ არ იმოქმედებს, ფაქტია რომ მოქმედებს....

და ბოლოს პროექტებს ასენებენ ოფშერულ ზონებში რეგისტრირებული საკმაოდ გაურკვეველი და გამოუცდელი კომპანიები და ჰესის სირთულიდან გამომდინარე შეცდომა შეიძლება ძალიან ძვირად დაგვიჯდეს...კომუნისტებმა ვერ მოახერხეს წესიერად ენგურჰესის აშენება და ბოლომდე დასრულება და ესენი....